ମୟୂରଭଞ୍ଜ ର ହସ୍ତ ଶିଳ୍ପ ଏହି ସ୍ଥାନ ର ଉନ୍ନତ ସାଂସ୍କୃତିକ ଉତ୍କର୍ଷତାର ନିଦର୍ଶନ ଅଟେ | ହସ୍ତ ଶିଳ୍ପ ର ମୂଳ ତତ୍ତ୍ୱ ଦୈନନ୍ଦିନ ବ୍ୟବହାର୍ଯ୍ୟ ସାଧାରଣ ବା ଅସାଧାରଣ ବସ୍ତୁ କୁ ନେଇ ଗଠିତ | ମୟୂରଭଞ୍ଜ ର ହସ୍ତଶିଳ୍ପ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ର ଆକୃତି ତଥା ଉପାଦାନ ରେ ମିଳିଥାଏ ଯଥା: ପଥର ଖୋଦେଇ ମୂର୍ତି, ପଥର ବାସନ, ଢୋକ୍ରା, ତମ୍ବା ଓ ପିତଳ ତିଆରି ମୂର୍ତି, କଳାକୃତି ହୋଇଥିବା ସପ, କାଠ ନିର୍ମିତ ଚିତ୍ର ଗୁଡିକ, ଜଉ ନିର୍ମିତ ଖେଳନା, ପୋଡା ମାଟି ରେ ନିର୍ମିତ ବସ୍ତୁ, ସବାଇଘାସ ଉତ୍ପାଦ, ବେଟା ଓ ବାଉଁଶ ତିଆରି ଉତ୍ପାଦ, ବାଦ୍ୟ ଯନ୍ତ୍ର, ଅଳଙ୍କାର, ଲୋକ ଚିତ୍ର, ଟସର ବସ୍ତ୍ର |
ଢୋକ୍ରା (ଧାତୁ ନିର୍ମିତ କଳା):
ଢୋକ୍ରା ମାନେ ହିଁ ଆଦିବାସୀ ଏବଂ ସେମାନେ ଢେଙ୍କାନାଳ, କେନ୍ଦୁଝର, ପଶ୍ଚିମ ବଙ୍ଗ ରେ ରହୁଥିବା ନିଜର ପ୍ରତିପକ୍ଷ୍ୟ ଙ୍କ ଭଳି ଧାତୁ ରେ ଝାଳେଇ ହୋଇଥିବା ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ବସ୍ତୁ ଘରୋଇ ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ନିର୍ମାଣ କରିଥାନ୍ତି | ସେମାନେ ଯାଯାବର ଭାବରେ ବୁଲିବୁଲି ନିଜର ଉତ୍ପାଦ ଗୁଡିକ ବିକ୍ରି କରିଥାନ୍ତି | କିଛି ବର୍ଷ ପୂର୍ବରୁ ଧାତୁ ନିର୍ମିତ ଢୋକ୍ରା ବସ୍ତୁ ଦୁଡ଼ିକ ର ଗୁଣବତ୍ତା ଓ ସ୍ଥାୟୀତ୍ୱ ପାଇଁ ଏହାର ଆବଶ୍ୟକତା ବଢି ବଢି ଚାଲିଛି | ଏହାର ମୁଖ୍ୟ କଞ୍ଚା ମାଲ ଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରେ ମହୁ ଫେଣା ରୁ ମିଳୁଥିବା ମହମ, କଂସା ଧାତୁ, କାଠ କୋଇଲା ଇତ୍ୟାଦି |
ସବାଇଘାସ ଉତ୍ପାଦ:
Sମୟୂରଭଞ୍ଜ ଜିଲ୍ଲା ର ଅଧିକାଂଶ ସ୍ଥାନ ରେ ସବାଇଘାସ ଚାଷ କରାଯାଏ ଯାହାକି ସବାଇ ଦଉଡି ତିଆରି ରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ | ସବାଇ ଦଉଡି ମୁଖ୍ୟତଃ ଖଟ ଓ କାଗଜ ତିଆରି କାରଖାନା ରେ ବ୍ୟବହାର କରିବା ପାଇଁ ଓଡିଶା ବାହାରେ ବିକ୍ରି କରାଯାଇଥାଏ | ସବାଇ ଦଉଡି ସୋଫା, ମେଜ ଓ ଚୌକି ତିଆରି ରେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ | ସବାଇ ଦଉଡି ରୁ ତିଆରି ବିଭିନ୍ନ ଜିନିଷ ଯଥା ସୋଫା, ପାଁପୋଛ, ପରଦା ଓ ଗାଲିଚା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାରେ ବାରିପଦା ଜିଲ୍ଲା ମଣ୍ଡଳ କାରାଗାର ଅଗ୍ରଣୀ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଅଛି | ବର୍ତ୍ତମାନ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଝୋଟ ବିକାଶ ପରିଷଦ ର ସହାୟତା ରେ ସବାଇ ଦଉଡି ସହିତ ଝୋଟ ର ବ୍ୟବହାର କରି ବିଭିନ୍ନ ଜିନିଷ ଯଥା ଡାଇନିଂ ମ୍ୟାଟ, ଫଳ ଝୁଡି, ଫୁଲ ଦାନୀ, ଟ୍ରେ ଆଦି ତିଆରି କରାଯାଉଛି | ସବାଇ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଜିନିଷ ର ବର୍ଦ୍ଧିତ ଚାହିଦା କୁ ଆଖି ରେ ରଖି ହସ୍ତ ଓ କୁଟୀର ଶିଳ୍ପ, ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ, ଓଡିଶା ବାରିପଦା ଠାରେ ଏକ ତାଲିମ କେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଛନ୍ତି ଯେଉଁଥିରେ ସ୍ଥାନୀୟ ପୁଅ,ଝିଅ ମାନେ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ନିଅନ୍ତି |
